DANIEL DUDA
Akademia Marynarki Wojennej
Bolesław „Sławek” Pogorzelski absolwent Państwowej Szkoły Morskiej w Southampton, radiotelegrafista ORP „MEDOC”, bohater konwojów, ostatni prezes Związku Oficerów Polskiej Marynarki Handlowej w Londynie (1921-2013).
Bolesław Pogorzelski syn Antoniego i Olgi urodził się 23 marca 1921 r. w Żytomierzu na Ukrainie. W roku 1926 wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy. Podczas wakacji letnich spędzonych na wybrzeżu w 1930 roku postanowił podjąć pracę na morzu. Szkołę podstawową i renomowane Gimnazjum imienia Stanisława Staszica skończył w 1938 w roku w Warszawie (uzyskując tzw. małą maturę) i w tymże też roku znalazł się wśród przyjętych w poczet słuchaczy Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. Dnia 1 sierpnia 1938 roku zaokrętował w charakterze praktykanta – kandydata na s.v „Dar Pomorza”, gdzie kapitanem był kpt. ż. w. Konstanty Kowalski i znalazł się wśród nowo zaokrętowanych 75 kandydatów do Państwowej Szkoły Morskiej, (na wydział nawigacyjny 31, na wydział mechaniczny 26 i dodatkowo 18 praktykantów na nowo utworzony wydział Transportu i Administracji Morskiej zaokrętowano celem odbycia tzw. praktyki kandydackiej). Na fregatę zaokrętowało również 20 nowo przyjętych kandydatów na jungów, którzy w przyszłości powinni zostać personelem podoficerskim na statkach Polskiej Marynarki Handlowej.
Rejs był długi, statkiem jak wspomniano, dowodził kpt. ż. w. Konstanty Kowalski absolwent tczewskiej Szkoły Morskiej (1926r.), pozostali oficerowie to również absolwenci tczewskiej i gdyńskiej Szkoły Morskiej. „Dar Pomorza” obrał kierunek na Morze Karaibskie do atrakcyjnych i egzotycznych portów środkowoamerykańskich: Bridgetown na wyspie Barbados, Mayaguez na Puerto Rico, Cartagena w Kolumbii i słynny Port Royal na pięknej wyspie Jamajce. Rejony te zostały bardzo dobrze dobrane, bowiem pozwalały łatwo realizować programowe praktyki nawigacyjne.
18 sierpnia 1939 roku po pierwszym roku studiów Bolesław Pogorzelski wypływa na pokładzie „Daru Pomorza” w krótki rejs szkoleniowy po Bałtyku, by odbyć programową praktykę. I tu zastaje go wybuch II Wojny Światowej.
Po pokonaniu wielu trudności wraz z pozostałymi słuchaczami Państwowej Szkoły Morskiej i pod kierunkiem kapitana żeglugi wielkiej Konstantego Kowalskiego, Bolesław Pogorzelski już w miesiącu wrześniu 1939 roku znalazł się na terenie Wielkiej Brytanii. Należy do grona słuchaczy, którzy podjęli decyzję wstąpienia do Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii lub Polskiego Wojska na terenie Francji. B. Pogorzelski wstępuje do Marynarki Wojennej, gdzie kończy kurs radiotelegrafistów, następnie pełni służbę marynarską na okręcie OF (okręt francuski) „MEDOC”, jednostce przejętej od Francji, okręt pełnił służbę pod trzema banderami (francuską, polską i angielską). Dnia 26 listopada 1940 okręt zostaje zatopiony przez niemiecki samolot, ginie trzech członków załogi w tym dowódca komandor porucznik dyplomowany Roman Stankiewicz.
Latem 1940 roku odkomenderowano B. Pogorzelskiego do Southampton University, przy którym działała Państwowa Szkoła Morska, w której nauka prowadzona była w języku angielskim. Znalazł się tam wraz z 30 rówieśnikami. Oprócz polskich kadetów naukę pobierali Anglicy i Belgowie. Po ukończeniu Szkoły Morskiej w Southampton w roku 1941 Bolesław Pogorzelski uzyskał dyplom oficera aspiranta porucznika żeglugi małej (nr 2226/ 56776 z datą 14 czerwca 1942), wystawiony przez Konsula Generalnego R. P. p.o. Dyrektora Urzędu Morskiego w Londynie. Był to stopień wprowadzony podczas wojny i pozwalał zajmować na polskich statkach stanowisko oficera wachtowego. Dzięki temu dyplomowi mógł podjąć służbę na transportowcu wojennym s/s Kościuszko, na którym pływał do końca 1944 roku, na Oceanie Atlantyckim, Zatoce Perskiej, ale głównie na Oceanie Indyjskim. W tym ostatnim rejonie głównym przeciwnikiem były japońskie okręty podwodne i nawodne. Na s/s Kościuszko Bolesław Pogorzelski uczestniczył między innymi w operacji (HUSKY) lądowania na Sycylię. Pod koniec wojny uległ wypadkowi, co przekreśliło jego dalszą służbę na morzu. Wadim Konstanty Taniewski podaje: Na polecenie Biura Zarządu 1.3.1945 r. B. Pogorzelski został skierowany na kurs kapitanów żeglugi wielkiej (Wadim…Spis personelu…op.cit. s.259). Kursu kapitańskiego jednak Bolesław Pogorzelski nie podjął.
Posiadając naturalny talent do rysowania B. Pogorzelski wybrał lądowy zawód grafika, wykorzystał przy tym jako kombatant przyznane mu stypendium i studiował w latach 1947-1950 w londyńskiej Szkole Sztuki Stosowanej. Ten drugi wyuczony zawód uprawiał do czasu przejścia na emeryturę. Zajmował się również żeglarstwem. Do kraju po zakończeniu działań wojennych nie powrócił, pozostał na emigracji (na emigracji pozostało 92 procent polskiego personelu pływającego). W wyuczonym zawodzie pracował w Londynie oraz w Belgii i Francji. Przez wiele lat prowadził własny zakład graficzny w Londynie. Swoje prace wystawiał w szeregu galeriach – jak sam mawiał – z różnym sukcesem. W roku 1963 zawarł związek małżeński (obywatelka Anglii ), z którego miał dwie córki.
Utrzymywał ciągły kontakt z Polskim Związkiem Oficerów Marynarki Handlowej w Londynie (z sekcją marynarzy), był jej czynnym członkiem. Współredagował „Okólnik”, który od numeru 50 przyjął piękną szatę graficzną, będącą jego dziełem. Prezesował wiele lat Polskiemu Związkowi Oficerów Marynarki Handlowej w Londynie, utrzymując kontakt z oficerami Marynarki Wojennej pozostającymi na wychodźstwie, aż do czasu zakończenia jego chlubnej działalności w roku 2005 (pozostało jedynie wówczas trzech czynnych członków). Akta Związku przekazał do Instytutu Sikorskiego w Londynie. Roczniki pisma Polskiego Związku Oficerów Marynarki Handlowej „Okólnik” przekazał do Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, Akademii Morskiej w Gdyni i do Instytutu Piłsudskiego w Londynie.
Bolesław Pogorzelski od wielu lat wspierał działania Centralnego Muzeum Morskiego, Akademii Morskiej w Gdyni, Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, głównie przekazując archiwalia, był członkiem Polskiego Towarzystwa Nautologicznego. Wspierał Archiwum Ludzi Morza, przy Muzeum Miasta Gdyni, a potem przy Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku. Należał do grona członków Towarzystwa Przyjaciół statku-muzeum „Dar Pomorza”.
Posiadane odznaczenia: 1939-45 Atlantic Star, Africa Star with North African Clasp, Pacific Star, Italy Star, War Medal 1939-15 z okuciem, (Ministry of Transport 8th July 1953) Krzyż za Bitwy i Konwoje Morskie (28 października 1991), Polska Swemu Marynarzowi (medal wydany przez Polski Rząd na Uchodźctwie), Londyn l945.
Stowarzyszenie Kapitanów Żeglugi Wielkiej pismem z dnia 18 czerwca 1996 r. w uznaniu zasług nadało mu odznakę i prawo noszenia Honorowej Odznaki Stowarzyszenia Kapitanów Żeglugi Wielkiej. Odznaka została wręczona podczas postoju „Daru Młodzieży” w Londynie.
W roku 2007 minister gospodarki morskiej przyznał B. Pogorzelskiemu na wniosek Polskiego Towarzystwa Nautologicznego odznakę „Zasłużony Pracownik Morza” (nr leg.ZM-14/1/07 z dnia 24 maja 2007R., która została wręczona w ambasadzie Polskiej w Londynie). Posiadał również wiele dyplomów, w tym Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, za pomoc udzielaną na nasz apel „Darowi Pomorza” (bencel drut, środki czyszczące, materiały, inne), pomoc przy odtworzeniu „Kamienia Skalnego” i Cutty Sark Trophy, uzyskanie w Wielkiej Brytanii i przekazanie materiałów do książki autorów Daniel Duda i Zbigniew Urbany i „Pierwszy w wielkiej sztafecie”.
Szef Komisji Likwidacyjnej Polskich Sił Zbrojnych w Anglii wydał Bolesławowi Pogorzelskiemu zaświadczenie (Nr 20142)o Ukończeniu Służby stwierdzając w nim, że służył w polskich Siłach Zbrojnych w okresie 1939 – 24 luty 1947 r. Londyn 24 luty 1947r.
Należy tu dodać, że zgodnie z rozkazem Generała Władysława Sikorskiego (rok 1939), służba w Marynarce Handlowej podczas wojny liczy się jako służba żołnierska.
Bolesław Pogorzelski publikował swe prace między innymi w organie Związku Oficerów Polskiej Marynarki Handlowej w Londynie- „Okólnik”, „Morzu”, prasie polonijnej w Wielkiej Brytanii. Wydał książkę wspomnieniową o znamiennym tytule: „Przyszłość bez jutra” wydaną w Cape Town Republika Południowej Afryki, 2008. Reprint tej książki dzięki staraniom Stowarzyszenia Kapitanów Żeglugi Wielkiej, z piękną przedmową prezydenta miasta Gdyni dr Wojciecha Szczurka, ukazał się nakładem „Infodruk”, Gdynia 2009.
Bolesław Pogorzelski zmarł w dniu 26 lutego 2013 r. w londyńskim szpitalu WEST Middlesex. Kremacja zwłok nastąpiła w dniu 8 marca 2013 r. w Mortlake Crematorium w Londynie.
Ceremonię i modlitwę prowadził na pokładzie „Daru Pomorza” kpt. ż. w. Daniel Duda, który podkreślił Jego zasługi. a kpt. ż. w. Wojciech Chamski w imieniu kolegów ze Stowarzyszenia Kapitanów Żeglugi Wielkiej opuścił na wody basenu portowego wiązankę kwiatów.
Bibliografia:
1. Daniel Duda, Bolesław Pogorzelski, „Nautologia” nr 145/2008
3. Sawicki J.K. Kadry Morskie Rzeczypospolitej, Tom 1, Gdynia 2000
4. Wadim Konstanty Taniewski, Spis Personelu zatrudnionego na statkach Polskiej Marynarki Handlowej w latach 1939-1945, CMM w Gdańsku
5. Akta Polskiego Towarzystwa Nautologicznego
6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Okręty_francuskie_pod_polską_banderą
