Jak mówi definicja, kadłub łodzi to konstrukcja przestrzenna jednostki pływającej nadająca jej kształt oraz zapewniająca pływalność. Kształt i wytrzymałość kadłuba zależą od przeznaczenia jednostki i wymogów określonych przepisami. Jakie kadłuby są stosowane w jachtach i łodziach? Przygotowaliśmy zestawienie najpopularniejszych rozwiązań.
Rodzaje kadłubów
1. Kadłuby laminatowe
Laminat poliestrowo szklany (lps) od lat pięćdziesiątych wypiera inne tworzywa z produkcji stoczniowej. Laminowanie jest czynnością prostą, dzięki czemu tworzywo to jest tanie w produkcji seryjnej. Konserwacja i przygotowanie kadłuba do sezonu wymaga minimalnych czynności obsługowych.
Jak z każdego innego tworzywa tak i z lps można zbudować jacht trwały lub nie. Nadal pływają, w dobrej kondycji, pionierskie konstrukcje laminatowe.
Jakość pracy. Jeżeli podczas laminowania, intensywnie wałkując, dokłanie wyciśnięto wszystkie banieczki powietrza z żywicy to nie będziemy mieli problemów z pęcherzami osmotycznymi.
Sztywność i wytrzymałość konstrukcji są następnymi czynnikami decydującymi o trwałości kadłuba z lps.
Gdy laminat jest mocny i dobrze usztywniony (grubość poszycia, wzmocnienia, przekładka) to zachowuje swoje parametry podczas wieloletniej eksploatacji.
Pianka poliuretanowa jest nietrwała i nie powinna być stosowana jako przekładka.
Gdy jacht zbudowano zbyt delikatnie to na skutek ciągłych odkształceń dochodzi do rozklejania elementów i delaminacji. Włókno szklane przestaje być związane z żywicą, laminat staje się miękki. Skokowo spada wytrzymałość. Takich kadłubów nie należy eksploatować, mogą ulec np. złamaniu na fali.
Połączenie kształtek kadłuba i pokładu. Dobre rozwiązania to grube i szerokie przylaminowanie lub sklejenie + skręcenie + przylaminowanie. Rozwiązaniem tanim i nietrwałym jest sklejenie klejem elastycznym z jednoczesnym skręceniem kształtek.
Połączenie balastu z kadłubem. Bywa słabym punktem wielu jachtów. Awaryjność cechuje zwłaszcza głębokie płetwy bezkołnierzowe o niewielkiej powierzchni styku z kadłubem. Najtrwalszym rozwiązaniem są balasty integralne oraz płetwy kołnierzowe przykręcane do odpowiednio dużej powierzchni mocnego kadłuba.
2. Kadłuby drewniane
Żegluje dziś wiele jachtów drewnianych mających ponad 100 lat. Drewno jest zdrowe, jachty w pelni sprawne. Z drugiej strony znajdują się jachty tak zaniedbywane, że już po kilkunastu latach wymagają generalnego remontu.
O trwałości jachtów drewnianych decydują głównie zastosowane materiały, dobór konstrukcji i technologii, konserwacja i wentylacja.
Przykładowa orientacyjna minimalna trwałość jachtu, przy prawidłowej konserwacji i wentylacji, w zależności od materiału i konstrukcji:
- a. konstrukcje sklejkowe i diagonalne klejone – ok. 50 lat
- b. konstrukcje klepkowe i listewkowe (sosna) – ok. 60 lat
- c. konstrukcje klepkowe i listewkowe (dąb) – ok. 100 lat
Konserwacja i zabezpieczenie kadłuba drewnianego
Tradycyjne metody to olejowanie i pokostowanie. Współczesne jachty budowane w technologii listewkowej lub sklejkowej najlepiej zabezpieczać z zewnątrz pokrywając laminatem epoksydowo-szklanym. Możemy dziś uzyskać laminat o przezroczystości porównywalnej z lakierem bezbarwnym. Zabezpieczenie takie jest trwałe i wymaga obsługi porównywalnej z jachtami laminatowymi.
Do laminowania kadłubów drewnianych nie należy stosować żywic poliestrowych. Taki laminat łatwo ulega odwarstwieniu od kadłuba.
Kadłuby drewniane z poszyciem obustronnie laminowanym. Autor nie stosuje takiego rozwiązania. Trwałość większości gatunków drewna po obustronnym polaminowaniu nie przekracza kilku lat. Wyjątkiem, wg. literatury, ma tu być cedr czerwony.
Wentylacja wnętrza.
Ma kapitalne znaczenie dla żywotności konstrukcji drewnianych oraz trwałości zabudów wnętrza. Jachty przez większość czasu stoją w portach. Zazwyczaj zamknięte. Gdy jest ciepło, wilgotne wnętrze łatwo zagrzybić. W czasie ostatnich lat zyskaliśmy świetne, jeszcze zbyt niedoceniane urządzenie – wetylator solarny. Dla jachtów drewnianych i jachtów z bogatą drewnianą zabudową jest urządzeniem rewolucyjnym. Pracuje przez cały czas. Powietrze we wnętrzu jest świeże, nie ma pleśni.
Kilka solarnych wentylatorów znakomicie poprawi trwałość drewna i lakierów oraz atmosferę w jachcie.
3. Kadłuby stalowe
Stal, ze względu na plastyczny charakter odkształceń, daje żeglarzom silne poczucie bezpieczeństwa. Pozwala żeglować wśród lodów. Daje duże szanse przetrwania kolizji. Jacht stalowy łatwo remontować a czas jego eksploatacji zależy niemal wyłącznie od konserwacji i zabezpieczenia przed korozją elektrochemiczną.
Zwykłe stale konstrukcyjne
Wymagają dobrego zabezpieczenia antykorozyjnego. Najlepszym jest cynkowanie natryskowe a następnie malowanie. Zamiast cynkowania stosuje się również malowanie farbą epoksydową z dużą zawartością pyłu cynkowego. Trwałość takich zabezpieczeń, podkładów, dochodzi do 20 lat. W międzyczasie odnawiamy warstwy nawierzchniowe.
Stale nierdzewne
Są wielokrotnie bardziej odporne na korozję. Malowane, mogą być materiałem „wiecznym”. Większe koszty poniesione podczas budowy zwrócą się dzięki tańszej i niekłopotliwej eksploatacji. Postęp w projektowaniu spawarek zbliżył koszty pracy przy budowie kadłuba ze stali nierdzewnej do takich jak przy kadłubie ze zwykłej stali. Stal nierdzewna relatywnie tanieje. Zdaniem autora opłacalne już jest budowanie jachtów, przynajmniej morskich i oceanicznych, ze stali nierdzewnej. Stal nierdzewna może być właściwsza od innych materiałów do budowy, samodzielnej i na indywidualne zamówienie, jachtów turystycznych od których wymagamy wyjątkowej odporności.
4. Kadłuby aluminiowe (AlMg4,5 AlMg5)
Trwałe, lekkie, drogie. Wymagają unikania korozji elektrochemicznej. Zabezpieczone powłokami malarskimi mogą być równie trwałe jak te ze stali nierdzewnej.
5. Kadłuby siatkobetonowe
Prawidłowo wykonane z wiekiem stają się mocniejsze, ciągle postępuje wiązanie betonu. Siatkobeton jest jednak tworzywem bardzo specyficznym, wymagającym odpowiedniego projektowania. Korzystne są wypukłości i płynne przejścia powierzchni, brak wąskich płetw i skegów, duże nasycenie burt i dna zbrojeniem wzdłużnym oraz wyjątkowo silne usztywnienie, zwłaszcza większych kadłubów. Skorupę kadłuba należy zabezpieczyć farbami epoksydowymi. Nie znamy dzisiaj granic żywotności takich jachtów. Siatki w betonie nie ulegaja korozji. Wiele jednostek, pomimo 40-50 lat użytkowania, nie sprawia armatorom problemów.
Janusz Maderski
Za zgodą: www.maderskiyachts.alpha.pl
