Dziś w ramach krókiego przypomnienia poruszymy temat prawa drogi na wodach śródlądowych. Każdy posiadacz patentu żeglarskiego kiedyś w swojej karierze żeglarskiej musiał zmierzyć się z zajęciami z przepisów, lecz kiedy to było…? Poniższy tekst jest kierowany zarówno do młodych stażem żeglarzy jak i do doświadczonych wygów. Wszak nigdy nie ma złego momentu na odświeżanie swojej wiedzy.
Podstawowym aktem prawnym który reguluje przepisy obowiązujące na śródlądziu jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów na śródlądowych drogach wodnych. Zawarto w nim zarówno wytyczne dla statków zawodowych jak i dla żeglugi rekreacyjnej. To właśnie ten dokument powinien być podstawą do wieczornych rozważań o tym, kto w sytuacji spornej miał pierwszeństwo.
Podstawowe definicje przepisów śródlądowych
Nie da się rozpocząć przypomnienia z przepisów bez usystematyzowania definicji. Najważniejsze z nich zawarte w wyżej wspomnianym rozporządzeniu to:
- mały statek – jednostka o długości kadłuba poniżej 20m i/lub przeworząca więcej niż 12 pasażerów (z wyłączeniem statków pracujących – promów, holowników – te zalczane są do statków). Na nasze potrzeby możemy na podstawie tej definicji określić sobie, że dużym statkiem będziemy nazywać jednostki od 20 m długiści, promy, holowniki, barki… czyli statki pływające zawodowo.
- mały statek żaglowy – to taki mały statek, który porusza się tylko za pomocą żagli (czyli niezalicza się jacht płynący na żaglach i na silniku)
- mały statek o napędzie mechanicznym – to taki mały statek, który wprawiany jest w ruch przez urządzenie mechaniczne.
Prawo drogi na wodzie dla żeglarzy
Zasadniczo możemy przyjąć na potrzeby naszego tekstu podział umowny prawa drogi – na prawo drogi ogólne, prawo drogi pod żaglami oraz prawo drogi jednostek o napędzie mechanicznym. Ogólne prawo drogi mówi, że na szczycie drabinki pierwszeństwa są statki uprzywilejowane (np. służby na sygnale), następnie duże statki (w tym pływające zawodowo). To by ustępować im z drogi jest logiczne – te jednostki mają dużo większą drogę hamowania i gorszą manewrowość niż małe jachty rekreacyjne, na których wystarczy „machnąć sterem” by skręcić.
Następnie w hierarchii znajdują się małe statki żaglowe (a wśród nich windsurferzy!). Im ustępować powinny małe statki napędzane siłą mięśni ludzkich – kajaki, łodzie wiosłowe, rowerki wodne. Pamiętajmy jednak, że niewiele wypożyczalni sprzętu wodnego wspomina o tym fakcie klientom. Nie ma więc większego sensu denerwowanie się na parę relaksującą się na kajaku która usilnie nie ustępuje pierwszeństwa. Lepiej stosować się do zasady ograniczonego zaufania.
Prawo drogi na wodzie dla motorowodnych
Dopiero na trzecim miejscu są małe statki o napędzie mechanicznym. Motorowodniacy! Niestety – duże możliwości manewrowe i łatwość zwolnienia czy wręcz zatrzymania się stawia Was na ostatnim szczebu drabinki i zmusza do ustępowania praktycznie wszystkim innym rodzajom jednostek. Przepis ten tyczy się oczywiście – zarówno motorówek i skuterów jak i barek turystycznych!
Jeśli swoją jednostką pływacie w ślizgu lub z prędkością powyżej 40 km/h (tyczy się to również żeglarzy, windsurferów i kitesurferów) waszym obowiązkiem jest ustępować z drogi wszystkim pozostałym jednostkom.
Pierwszeństwo – Prawy/Lewy hals
Większość osób pierwszeństwo pod żaglami kojarzy jako: prawy hals ma pierwszeństwo przed lewym, lub jacht płynący ostrzej ma pierwszeństwo przed jachtem płynącym pełniej. Jest to poniekąd prawdą lecz nie do końca! Przepisy nie określają, który jacht ma pierwszeństwo – przepisy mówią, który jacht powinien ustąpić. Pamiętajmy o tej subtelnej różnicy znaczeń.
- jeżeli obydwa statki idą różnymi halsami, statek, który idzie lewym halsem, powinien ustąpić z drogi drugiemu statkowi
- jeżeli obydwa statki płyną tymi samymi halsami, statek znajdujący się od strony nawietrznej powinien ustąpić z drogi statkowi znajdującemu się od strony zawietrznej,
W przepisać określona jest też sytuacja gdy żeglując nie jesteśmy w stanie określić halsu jachtu płynącego na motyla:
- jeżeli statek idący lewym halsem widzi statek znajdujący się od strony nawietrznej, a nie może z pewnością ustalić, czy statek ten idzie lewym czy prawym halsem, powinien ustąpić z drogi temu statkowi
Pierwszeństwo na wodzie w ciasnych przejściach
Wielu młodych stażem żeglarzy nie wie, że przepisy regulują również ruch w tzw. ciasnych przejściach – pod mostami, w zwężaniach szlaku, w kanałach. W oznaczeniach szlaki nie spotkamy znaku „ustąp pierwszeństwa” – skąd zatem wiedzieć kto komu powinien ustąpić? Na wodach na których określono kierunek szlaku żeglownego jednotki płynące w górę szlaku powinny ustępować jednostkom idącym w dół szlaku. Podpowiadamy kierunek „w górę”
- na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich – w stronę miejscowości Pisz
- na szlakach żeglownych Jezior Warmińskich (Miłomłyn – rzeka Elbląg, Miłomłyn – Iława, Miłomłyn – Ostróda – jezioro Szeląg Mały) – w stronę miejscowości Miłomłyn
Pierwszeństwo w porcie
Obserwując manewry jednostek usiłujących zacumować często widać że w ferworze walki zapominamy o Dobrej Praktyce Żeglarskiej. Pamiętajmy, że powinniśmy ustąpić jachtom wychodzącym z portu – mają one ograniczone miejsce do manewrowania oraz… po prostu robią nam miejsce. Dobra Praktyka mówi również by zajmować miejsca zgodnie z kolejnością wpływania do mariny, o czym niestety wielu śródlądowych żeglarzy zapomina w instynktownej rywalizacji o miejsce postojowe najbliżej toalet.
Na koniec pragniemy zachęcić do lektury rozporządzenia zawierającego wszystkie aktualnie obowiązujące przepisy i móc nie tylko poprawnie żeglować lecz również „zagiąć” wiedzą załogantów i kolegów przy wieczorno-nocnych jeziorowych dysputach.
Rozporządzenie:
